Frer ek Ser Seselwa,
En manda 5 an i terminen.
Mon anvi premyerman remersye zot o-fon mon leker pour sa loportinite ek privilez ki zot in akord mwan personelman, ansanm avek VP Afif ek mon lekip minis pou servi zot avek tou nou lenerzi ek konesans pandan sa detrwa lannen. In vreman en loner pou travay koman zot serviter dan nou diferan portfolio pou asire ki zot lentere, bezwen sa nasyon ek lafyerte nou pep i ganny deservi a tou moman.
Mersi pour konfyans, sipor ek lankourazman ki zot in donnen pandan sa bann moman difisil koman dan bann moman mwen difisil, malgre son bann defi. Liv listwar 2020-2025 i ranpli avek bann paz enteresan lo devlopman nou pei, demars en pep pou bouz pli devan, transformasyon Sesel, defi ekonomik, devlopman personnel, akonplisman endividyel, rev ganny realize, dezapwentman ek nouvo loportinite, me parlao tou dan lespwar ki sa pti pep Seselwa i kapab mars avek son latet byen o e dan tou lafyerte lezitim.
En nouvo sapit pe al komanse e mon swete ki nou kontinyen mars lo semen stabilite, progre, respe, meritokrasi, an-mezir ki kontribisyon sak Seselwa, sak zanfan Sesel, i ava ganny rekonnet san diskriminasyon, nepotism oubyen lezot kriter ki pou met serten a en dezavantaz kont en lot, baze lo lekel li, lekel son fanmiy e kwa ki in fer pandan sa dernyen kanpanny eleksyon. Mon osi swete ki nou pei i ava ganny dirize avek prensip ki en promes donnen i en promes sakre ki bezwen ganny onore a tou pri.
Pandan sa 5an bokou in ganny akonpli e pour mwan in montre ki letan nou met nou zefor ansanm e travay koman en sel nasyon, se lorizon oubyen lesyel ki limit. Potansyel lazenes Seselwa, travayer Seselwa e kontribisyon onnet e prop sak endividi i senpleman enorm. Mon napa okenn dout ki atraver sa ki monn war e eksperyanse ki rezilyans ek determinasyon nou pep, sa pti nasyon i egal menm sa ki pour bann pli gran nasyon ki nou. Se sa ki fer Sesel en non dan limenm, en lafyerte rezyonnal, kontinantal e mondyal. Letan nou kontinyen mars dan sa direksyon, nou pou senpleman kontinyen war progre ek prosperite koman bann valer ki mars devan nou. Se sa mon soue pour zoli Sesel, sa pei ki nou tou nou kontan.
Letan mon sorti dan lofis pli o dan pei, byensir mon panse i vin lo bann sikse ki noun akonpli ansanm. Mon mazin zefor pou fer rev 2 group zenn Seselwa kapab al liniversite a-letranze pou fer zot letid, konstriksyon en sant izolasyon pour kovid dan 17 zour, vaksinasyon nou pep pandan en kourt letan pou reouver erport le 25 Mars 2021, lorganizasyon premye tournwa mondyal beach soccer lo later Sesel, e konstriksyon sa stad dan en letan rikord, meyer lakonplisman nou bann zenn dan CJSOI, Sesel vin premye pour premye fwa lo Mo Ibrahim Index pour gouvernans ek demokrasi, pei mwen koronpi lo nivo Lafrik e 18enm mondyal, lekonomi pli bon dan Lafrik, en lalit asarne kont drog pou protez nou lazenes ek nou sosyete an-zeneral ek bokou lezot ki pou pran nou ziska bomaten pou resite.
Lo lot kote, mon bezwen dir ki monn pran lofis dan moman pli difisil dan listwar mondyal e nasyonnal. Rantre dan lofis dan en moman kot lekonomi ti dan sitiasyon pli feb akoz kovid, kot reveni ti preski zero e biznes ti pe mars lo FA4JR, en erport fermen pour vol komersyal, lager Larisi/Ukraine, Izrael/Hamas, Iran/Izrael, sitiasyon dan Lanmer Rouz, leksplozyon CCCL, pli gran kalamite pou tap Sesel kot biznes ek landrwa rezidansyel i konsernen, lanmor covid, ek bokou lezot. Tou sa bann gran defi pann fer nou les lebra tonbe, me okontrer noun pran sakenn avek nouvo kouraz ek nouvo determinasyon e sa i fer ki dan milye tou sa maler, noun sorti pli for e kapab kontinyen avek nou progranm devlopman imen e lenfrastriktir.
Frer ek ser Seselwa, nou sitiasyon ekonomik i stab e prometan. Konpare avek letan mon ti rantre dan lofis, noun reisi ranforsi nou sitiasyon dan tou fason. Parmi bann sikse se pou retir nou lo lalis nwanr Lafrans ek Linyon Eropeen e byento si travay i kontinyen nou pou lo lalis blan, nou Fitch ratings in monte, nou bann etidyan i retourn avek bann meyer rezilta dan liniversite ek lekzanmen Cambridge, nou bann danser e atlet i retourn avek meday lor. Tousala se bann rezon pou selebre e mars latet byen o e byen fyer. Alor se sa, ki kontinyen fer mwan mars dan tou lafyerte e ankouraz mwan pou kontinyen travay pour mon pei.
Mwa prezant zot avek en pti bilan lo lekonomi Sesel letan mon pe sorti dan lofis :
Rezerv pei an 2020 ti $559m; an 2024 ti $774 e le 20 Oktob, 2025 ti 891m dollar.
Reveni avek lendistri tourism an 2020 ti $327m; an 2024 ti $774m e an Septanm 2025 ti $803m, ki reprezant en logmantasyon 18% lo Septanm 2024 e si tou i kontinny dan menm lalinny, nou sipoze pou premye fwa ranmas 1bilyon dolar ki reprezant plis ki en bidze anyel pei.
Nonm viziter lafen Septanm ti 283,290, en logmantasyon 11% lo 2024. Avek sa trazektwar nou lo semen pou bat rikord 2019.
Det pei an 2020 ti 80.2% GDP. An 2024 nou tin redwir li pou vin 59.6% e ozordi i 54.5% GDP.
Nou GDP in grandi sorti -11.74 an 2020 pou vin en pozitiv 2.95% an 2024.
Noun fer desann lenflasyon sorti 1.20% an 2020 pou vin 0.30 an 2024
Dan kont gouvernman, savedir dan kont 1401 an Desanm 2020, ti napa larzan, me okontrer nou ti dan defisit e pe servi dan sa fasilite R500m ki Labank Santral i donn pei. Le 20 Oktob 2025, noun fini rann Labank Santral son larzan e i annan en total 1 bilyon, 661milyon, 722mil 360 roupi.35sou. Avek plis reveni, bidze 2025 i lo target.
Lafen Out nou performans bidze i reprezant en sirplis 3.4% e nou prediksyon se nou pou fini avek en sirplis final 2%.
Pri dolar in sorti R20.26 an 2020 pou tonm anba R15 an 2025.
Parey zot ava dakor avek mwan, kof pa vid parey mwan mon ti zwenn li an 2020, me i byen ranpli. Alor mon swete ki sa disiplin fiskal i ava ganny mentenir e nou pei i ava kontinyen fer byen. La, les mwan remersye bann profesyonnel Seselwa kot Minister Finans ek Labank Santral kin konsey mon ladministrasyon dan sa travay. Zot in fer bann bon analiz e parey zot menm zot in dir, mon ladministrasyon in ekout zot. Mon vreman rekonesan anver zot travay vreman profesyonnel. Se sa ki arive kan politisyen pa enterfer dan travay bann eksper e pran desizyon popilis. Mon swet zot tou bonn sans.
An sa ki konsern bann fon pou ranmas larzan dan diferan sirkonstans dan lentere nou pei, prensipalman dan fon Covid, le 7 Desanm ek pour nouvo lopital, mon anvi remersye Seselwa e etranze pour zot kontribisyon. Zot konpasyon ek lanvi pou asiste Sesel ti vreman ekstraordiner. Sa solidarite ti byen e ekzanpler. Tou le 3 kont i ganny garde dan Labank Santral e ganny odite par Oditer Zeneral. Se bann zofisye Minister Finans ki donn lotorizasyon pou tir okenn larzan dan sa bann kont. La en bilan :
Pour fon Covid, en sonm R79milyon, 773 mil,106 roupi ek 02 sou ti ganny ranmase. Depans total ti R79 milyo,230mil,658roupi ek 19sou e dan kont ozordi i annan R542 mil,447roupi e 83sou.
Dan fon dezas 7 Desanm en total R18Milyon 573Mil 48Roupi 51 sou ti ganny ranmase. Dan kont dolar 2Milyon 933 Mil 933 dollar 18 ti ganny kolekte.Dan kont Liv Sterlen Mil 1388 liv 16 penny ti ganny kolekte.Dan Kont Euro 240Mil 760 Euro 71 ti ganny kolekte.
An relasyon avek depans pour bann kalamite le 7 Desanm ki enkli leksplozyon CCCL ek dezas lanvironnman, pei, atraver ASP in asiste 846 fanmiy avek R25,000 e en total R88.7 milyon ganny depanse. Sa i reprezant R87m pour leksplozyon CCCL e R1.7 milyon pour Nor Mahé.
Dan kont nouvo lopital i annan R4 milyon, 599 mil 512 roupi e 84 sou, $415.22 e 99,953 Ero.
Mon ankor enn fwa eksprim mon rekonensans ek apresiasyon anver tou bann dimoun kin fer kontribisyon e tou zefor ki bann dimoun lo komite in fer pou ranmas bann fon neseser pour tou le 3 kont. Mon asir lepep Seselwa ki sak sou in byen ganny depanse pour rezon ki bann fon ti ganny etabli. Nou pep in byen ganny asiste avek sa larzan e sa in permet nou anmenn soulazman dan lavi bann endividi e bann fanmiy kin soufer e menm permet nou rod lekipman neseser dan ka fon Covid. Mersi ankor enn fwa pour zot zenerozite.
Frer ek ser Seselwa, mon napa okenn dout ki nou demokrasi i lo bon semen. Mon travay in pous sa bann gran prensip pli devan e sa tranzisyon in montre nou ki nou vreman annan en kantite pou kontribye dan sa kiltir demokratik lo nivo Rezyonnal, Lafrik ek mondyal. Letan Madagascar pe fer kou deta, Sesel nou pe fer transfer pouvwar anpe ; letan Lafrik i annan vyolans e dimoun pe perdi lavi akoz pouvwar, Sesel nou fer li trankilman dan lape. Annou kontinyen gard sa menm lespri. Me annou pa oubliye ki tou sala i reste frazil e i depann lo nou tou pou kontinyen fer li grandi. Mon lapel i reste enn pour tolerans diferans, respe pour sakenn e en lespri solidarite a tou moman. Dan sa demars zot kapab kont lo mon sipor e lankourazman.
Letan mon pe ariv alafen mon diskour, mon anvi fer nou tou mazinnen ki nou pei i reste pour sakenn ant nou. Nou bezwen a tou moman fer nou paviyon mont pli o posib pandan ki nou lim nasyonnal i donn nou lafyerte. Annou kontinyen montre rezilyans, konpasyon e bann valer ki pou fer nou grandi koman en sel nasyon dan linite. Dirizan dan pei i kapab sanze, me nou misyon pou servi Sesel i reste parey. Mon kontinyen ankouraz linite nasyonnal, dyalog ek respe mityel malgre tou diferans. Monn mentenir en presip kler ki Sesel i pour tou son zanfan. Mon fyer mon reste fidel ziska lafen avek sa prensip. Mon reste angaze pou fer Sesel pli for e pli zoli.
Mon terminen par ankor enn fwa remersye VP ek konsey minis, tou manm Lasanble Nasyonnal, tou travayer dan servis piblik e dan sekter prive. Mon remersiman pour zot lepep Seselwa pour zot sipor ek lankourazman e pour donn mwan sa loner servi dan lofis Prezidan. Pour tou siporter LDS, mon debout touzour akote zot.
Pour mon fanmiy, First Lady Linda. Mersi pour ou sipor e tou travay ki oun akonpli par akonpanny sitan fanmiy ek endividi dan tou sirkonstans lavi. Oun en legzanmp e en bon sipor pour Sesel. Lo lapar Sesel mon dir ou mersi pour ou limilite, kouraz ek konpasyon. Mon osi dir mersi pour mon zanfan kin debout akote mwan malgre parfwa zot in santi zot ganny neglize. Mersi pour zot pasyans.
Monn servi sa pei avek lonekte, lwayote, kouraz ek respe. Bondye in reste mon gid, mon soutyen e sours mon lenspirasyon. Mon pou kontinyen tourn ver li pour gidans ek proteksyon.
Kouraz e bonn sans a nouvo ladministrasyon e a tou Seselwa.
Ki Bondye i beni nou zoli pei Sesel e tou Seselwa.